Ahmet Sivri: "ESKİ bir kaynak aktarma merkezi haline geldi"

ESKİ meclisinde konuşan Eskişehir Büyükşehir Belediyesi AK Parti Grup Başkanvekili Ahmet Sivri şu ifadeleri kullandı;

“2024 yılı bütçesi 2 milyar 50 milyon 40 lira olarak belirlenmiş, daha sonra 230 milyon lira eklenerek toplam bütçe 2 milyar 280 milyon Türk lirasına çıkarılmıştır. Bu ödeneğin 2 milyar 210 milyon lirasının harcandığı ve 2023 yılında 1 milyar 118 milyon lira olarak gerçekleşen giderlerin 2024 yılında yüzde 98 oranında artış gösterdiği anlaşılmıştır.

2023 yılında 194 milyon 800 bin TL olarak gerçekleşen personel giderleri, 2024 yılında yüzde 59 artarak 310 milyon TL’ye yükselmiştir. 2023 yılında 22 milyon 200 bin dolar olan dış borç ya da gider kalemi, 2024 yılında yüzde 72 artışla 38,1 milyon kura seviyesine ulaşmıştır.

2023 yılında 725 milyon TL olarak gerçekleşen mal ve hizmet alım giderleri, 2024’te yüzde 64 artarak 1 milyar 188 milyon 440 bin TL’ye çıkmıştır. Mal alımları ortalama %15 artarken, hizmet alımları 2023’e göre %137 artış göstermiştir.

2024 yılında üretime yönelik mal alımları 179,5 milyon TL; tüketime yönelik mal alımları ise 2 milyar 806 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Enerji alımları 264 milyon 600 bin TL olarak gerçekleşmiş, 2023’e göre enerji harcamalarında bir artış olmadığı anlaşılmıştır.

2023 yılında 400 milyon TL olarak gerçekleşen faiz giderleri, 2024 yılında 21 milyon 100 bin TL’ye düşmüştür. 2023 yılında 10 milyon 800 bin TL olan cari transfer giderleri, 2024 yılında 26 milyon 700 bin TL tahmin edilmesine rağmen, gerçekleşmenin %2,07 artışla 295 milyon TL olduğu tespit edilmiştir.

Kurumun 2024 yılı muhtemel harcamalar raporunda Ocak-Haziran döneminde 22 milyon 200 bin TL cari transfer harcaması yapılması öngörülürken, Temmuz-Aralık döneminde 211 milyon 200 bin TL’ye ulaşan cari finansal harcamalar tahminin çok üzerinde gerçekleşmiştir.

2023 yılında 450 milyon 400 bin TL olan sermaye giderleri, 2024’te yüzde 186 artışla 1 milyar 19 milyon 900 bin TL’ye çıkmıştır. Bu kalemde makine, tesisat, taşıt ve iş makinelerine 62 milyon 900 bin TL; gayrimenkul giderlerine ise 345 milyon 700 bin TL harcama yapıldığı görülmüştür.

Toplam üretim giderleri 206 milyon 100 bin TL; müteahhitlik giderleri 522 bin TL; hizmet binası yapımı 25 milyon 900 bin TL; hizmet tesisi yapımı 20 milyon 900 bin TL; içme suyu tesisi yapımı 2 milyon TL ve kanalizasyon tesisi yapım giderleri olarak belirlenmiştir. Bu kalemlerin toplamı, 2024 yılı yapım giderlerinin yarısı kadardır.

Bu durum, ESKİ'nin asıl amacının dışına çıkarak Büyükşehir Belediyesi'ne uzun vadeli borç veren bir kaynak aktarma merkezi haline geldiğini göstermektedir.

2023 yılında 1 milyar 181 milyon TL olarak gerçekleşen bütçe gelirleri, 2024’te yüzde 93 artışla 2 milyar 276 milyon TL’ye ulaşmıştır. İadeler sonrası net gelir 2 milyar 274 milyon TL’dir. Bu gelirin 1 milyar 652 milyon TL’si vergi ve mülkiyet gelirlerinden, 84,5 milyon TL’si ise 2025 yılına devredilen fazladan oluşmaktadır. Fazla oranı yüzde 95’tir.

Vergilere ilişkin gelirler 1 milyar 40 milyon TL’ye ulaşarak en yüksek gelir kalemi olmuştur. Diğer gelirler 709 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bunun 51 milyon TL’si faiz geliri, 614 milyon 300 bin TL’si kişi ve kurumlardan alınan paylar, 12 milyon 200 bin TL’si para cezaları ve 31,5 milyon TL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.

Merkezi İdare Vergi Gelirlerinden alınan pay 475 milyon TL olup %100 tahsilat sağlanmıştır. Sayaç tamir ve bakım gelirlerinin daha şeffaf şekilde kaydedilmesinin faydalı olacağı düşüncesindeyiz. Bu nedenle kayıt sisteminin gözden geçirilmesini önermekteyiz.

2023 yılında 456 milyon TL olan dönem varlıkları, 2024’te 646 milyon TL’ye çıkmıştır. Ancak bunların 104 milyon 300 bin TL’si KDV alacağından oluştuğu için doğrudan nakde çevrilememektedir. Bu nedenle değerlendirme, 501 milyon 800 bin TL üzerinden yapılmalıdır.

KDV oranlarının yüksekliği nedeniyle kurumun KDV kanunu çerçevesinde hareket ederek indirime konu edebileceği kalemleri belirlemesi ve ilgili kurumlardan görüş alması kurum adına faydalı olacaktır.

Plan çözümüne dair değerlendirmemize göre, geçmiş alacakların tahsil oranı %3,43’tür. Bu olumlu bir göstergedir. Teknik olarak 139 milyon TL tutarında takip edilen alacaklardan 79 milyon 400 bin TL’si diğer kurumlardan, 21 milyon 300 bin TL’si Tepebaşı Belediyesi’nden, 30 milyon 400 bin TL’si Odunpazarı Belediyesi’nden, 1 milyon 800 bin TL’si Mahmudiye Belediyesi’nden, 291 bin TL’si ise Alpu Belediyesi’nden alacak olarak kaydedilmiştir.

2023 yılında 6 milyar 76 milyon TL olan duran varlıklar, 2024’te 1 milyar 115 milyon TL’ye düşmüştür. 150 milyon TL’lik alacak, Büyükşehir Belediyesi’ne uzun vadeli borç olarak verilmiştir. Bu kalemlerin muhasebesinde ciddi sorunlar olduğu, 2023’te büyük alımların, 2024’te ise satışların olduğu izlenimi verilmesine rağmen ilgili kayıtlarda satış-alış görünmemesi kayıt hataları olduğunu göstermektedir.

Bu durumun meclise açıklanması gerektiğini düşünüyoruz. Denetim komisyonunun da bu konulara değinmemesi dikkat çekicidir.

2023 yılında 6 milyar 532 milyon 700 bin TL olan bilanço aktif toplamı, 2024’te 1 milyar 761 milyon TL’ye gerilemiştir. 2023’te 245 milyon TL olan kısa vadeli borçlar, 2024’te 222 milyon TL’ye düşmesine rağmen 77 milyon TL artış gözlemlenmiştir.

Kısa vadeli mali borçlar 89 milyon TL, faiz borçları 117 milyon TL, kıdem tazminat karşılığı hesabı 8 milyon 900 bin TL’den 62 milyon 700 bin TL’ye yükselmiştir. Uzun vadeli borçlar ise 840 milyon 500 bin TL’den 349 milyon 700 bin TL’ye düşmüştür. Toplam borç 671 milyon 700 bin TL olarak tespit edilmiştir.

Kurumun borç vermek yerine bu borçları ödemeye yönelmesi, hem borç yükünden hem faiz yükünden kurtulmasını sağlayacak, kurumun geleceği açısından daha yararlı olacaktır.

2023 yılında 5 milyar 907 milyon TL olan öz kaynaklar, 2024’te 1 milyar 90 milyon TL’ye düşmüştür. Bu ciddi bir zayıflamadır. Bu durum rapor ve faaliyet belgelerinde yeterince açıklanmamıştır.

Kuruma ait borçlanma göstergesi %13, faiz giderlerinin gelir içindeki payı da %13’tür. Kurumun yıllık gelirlerinin ancak %79’u borç ve faiz ödemelerine yetmektedir, geri kalan %21 açık kalmaktadır.

Kesin hesapta, yıl içinde 410 milyon TL tutarında mal ve malzeme alımı yapılmış, bunun 176 milyon TL’si yıl sonu stoklarında kalmıştır. Bu durum verimlilik açısından sorgulanmalıdır. Tüccar değiliz, ihtiyaç kadar alım yapmak esastır.

Meclis bilgisine sunulan mali raporların, 5018 sayılı yasa ve ilgili muhasebe yönetmeliklerine uygun olarak hazırlanmasını, ekli belgelerin eksiksiz sunulmasını, 2024 yılına ait kesin hesabın değerlendirilmesinde şeffaflık ve doğruluk ilkelerinin esas alınmasını önemle talep ediyoruz. Bu gerekçelerle ESKİ’nin 2024 yılına ait kesin hesabına “ret” oyu vereceğimizi bildiriyor, genel başkanımıza ve sizlere saygılar sunuyorum.”