Mayıs ayı meclis toplantısında konuşan Eskişehir Büyükşehir Belediyesi AK Parti Grup Başkanvekili Ahmet Sivri şu ifadeleri kullandı:

“2024 mali yılı gider bütçesinin 8 milyar 860 milyon Türk Lirası olarak tahmin edildiği, 2023 yılından devreden ve ek ödenekle birlikte toplam ödenek tutarının 9 milyar 236 milyon Türk Lirası olduğu, bu ödeneğin 6 milyar 918 milyon Türk Lirasının harcandığı ve gider bütçesi gerçekleşme oranının yüzde 74,9 olduğu anlaşılmıştır.

Gider tahmin göstergesi bire eşit olduğunda, kamu idaresi hedeflediği kadar gider yapmış ve tahmin ile bütçeleme sürecinde etkin kurumsal niteliklerinin ve kapasitesinin farkında olarak gerçekleşebilecek öngörülerde bulunmuş demektir. Bu bakımdan, belediyelerin gider bütçelerini gelir bütçelerine göre daha sağlıklı öngörebilmeleri beklenir.

Gider bütçesi bakımından sağlıklı tahminlerin yapılması; stratejik yönetim sürecinin başarıya ulaşması, mali öngörülerin güçlendirilmesi ve mali sürdürülebilirliğin sağlanması açısından oldukça elzemdir. Ancak belediyenin bu başarıyı yakalayamadığı anlaşılmaktadır.

2023 yılında 422 milyon 900 bin TL olarak gerçekleşen personel giderleri, 2024 yılında 695 milyon TL olarak tahmin edilmiş; gerçekleşme ise 823 milyon TL olmuştur. 2023 yılına göre yüzde 64 artış öngörülmesine rağmen, gerçekleşme yüzde 94 olarak gerçekleşmiş ve yüzde 30 düzeyinde sapma oluşmuştur.

Kurum adına sıkıntılı görülen harcama kalemlerinden biri olan ve 2023 yılında 27 milyon 52 bin TL olarak gerçekleşen görev giderlerinin, 2024 yılında 50 milyon 770 bin TL olarak öngörülmesine rağmen 157 milyon TL’ye çıktığı; dolayısıyla kurumun ciddi bir mali külfet altına girdiği anlaşılmaktadır. Kurum adına açılan davalardan kaynaklı olduğu anlaşılan bu giderler için bir komisyon oluşturularak uzlaşma yolları aranmalı ve kurumun azami zararla bu süreci atlatması sağlanmalıdır.

Kiralamalarda 2022 yılına göre yüzde 642, 2023 yılına göre ise yüzde 68 oranında artış olduğu; son iki yılda araç ve iş makinesi kiralama giderlerine toplamda 689 milyon TL ödendiği anlaşılmıştır. Bu gider kaleminin altını özellikle çizerek, bu konuda bir araştırma komisyonunun kurulmasını; kiralamaların ne amaçla ve hangi hizmetlerde kullanılmak üzere yapıldığının meclise sunulmasını önemli bir talep olarak ifade ediyoruz.

Diğer hizmet alımları 46 milyon TL seviyesinden 90 milyon TL’ye çıkmış; bu bağlamda, gerek gelir gerekse gider cetvellerinde yer alan "diğer" başlıklı kalemlerin muhasebe yönetmeliğine uygun, daha anlaşılabilir şekilde incelenmesini ve kamuoyuna sunulmasını talep ediyoruz. Bu kadar yüksek tutarlı gelir ve giderlerin "diğerleri" diye geçiştirilmemesi gerektiğini düşünüyoruz.

2023 yılında 4 milyar 446 milyon TL olarak gerçekleşen temsil ve tanıtma giderlerinin, 2024 yılında 8 milyon TL olarak öngörüldüğü; gerçekleşmenin ise 10 milyon 218 bin TL olduğu anlaşılmıştır. Bu harcama kaleminin diğer ilçe belediyelerine kıyasla düşük kalmış olması nedeniyle sizi bu anlamda tebrik ediyoruz, Sayın Başkan.

Menkul mal, gayrimaddi hak alım, bakım ve onarım giderleri 210 milyon TL’den 268 milyon TL’ye çıkmıştır. Bunun içinde bakım-onarım giderleri 175 milyon TL’den 210 milyon TL’ye ulaşmış; araç kiralamaları ile bakım-onarım giderlerinde (yakıt hariç) toplamda 551,5 milyon TL harcama yapılmıştır. Bu konuda kurumun ciddi analizler yaparak gerekli önlemleri alması gerektiğini ifade ediyoruz.

2023 yılında 919 milyon TL olarak gerçekleşen sermaye giderlerinin, 2024 yılında 2 milyar 631 milyon TL olarak tahmin edildiği; ancak gerçekleşmenin 945 milyon TL’de kaldığı, 2023 yılına göre yüzde 86 oranında artış öngörülmesine rağmen yalnızca yüzde 2,82 oranında gerçekleşme olduğu görülmüştür.

2024 yılında 7 milyar TL’lik kaynaktan 1 milyar 564 bin TL taşıt alımı, 2 milyon 810 bin TL iş makinesi alımı, 83,6 milyon TL kamulaştırma, 818 milyon TL gayrimenkul sermaye üretim giderleri olmak üzere; gelir bütçesinin ancak yüzde 13’ünün yatırıma ayrıldığı anlaşılmıştır. Toplam gider içinde yüzde 29 olarak öngörülen yatırım giderleri, yüzde 13 olarak gerçekleşmiştir. Her şeyin çok güzel olması lafla değil, icraatla olur.

2024 yılı yatırım programında yer alan;

Yol Yapım Bakım Onarım Daire Başkanlığı’nın 3 projesi,

Fen İşleri Daire Başkanlığı’nın 12 projesi,

Ulaşım Daire Başkanlığı’nın 6 projesi,

Emlak ve İstimlak Daire Başkanlığı’nın 1 projesi,

İtfaiye Daire Başkanlığı’nın 1 projesi,

Kentsel Dönüşüm Daire Başkanlığı’nın 3 projesi,

İklim Değişikliği ve Sıfır Atık Daire Başkanlığı’nın 1 projesi,

Park ve Bahçeler Daire Başkanlığı’nın 3 projesi,

Tarımsal Hizmetler Daire Başkanlığı’nın 1 projesi,

Gençlik ve Spor Hizmetleri Daire Başkanlığı’nın 4 projesi,

İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı’nın 1 projesi,

Kent Tarihi ve Tanıtım Daire Başkanlığı’nın 2 projesi...

Toplam 38 projeden kaçını 2024 yılında gerçekleştirebildiniz?

Afet, Kent Tarihi, Tarımsal Hizmetler, Kentsel Dönüşüm, Gençlik Spor, İmar ve Şehircilik Daire Başkanlıkları toplamda 296 milyon TL kaynak kullanırken; sadece Kültür Müdürlüğü 260 milyon TL, Basın Yayın Daire Başkanlığı 68 milyon TL, Kentsel Dönüşüm Daire Başkanlığı ise yalnızca 67 milyon TL bütçe kullanmıştır. Bu şehirde dönüşüm adına ciddi bir sorun çözülmesi mümkün olmayacaktır. Kültür, Basın Yayın ve Özel Kalem Dairesi toplamında 361 milyon TL kaynak kullanılmışken, hiç kimsenin tasarruf genelgesini bahane etme hakkı kalmamıştır.

2024 yılı gelir bütçesinde tahmin 7 milyar 375 milyon TL, gerçekleşme 7 milyar 87 milyon TL olup, gerçekleşme oranı yüzde 96’dır. Kurum karlarının; doğalgaz hizmetlerinden 68 milyon TL, su hizmetlerinden 61 milyon TL, kira gelirlerinden 124 milyon TL, ecrimisil gelirlerinden 1 milyon 914 bin TL olduğu; ancak 2 milyon 200 bin TL’nin tahsil edilemediği ve tahsilat oranının yüzde 47’de kaldığı görülmektedir.

Teşebbüs gelirleri adı altında izlenen diğer gelirlerin 79 milyon TL olduğu ve bu yüksek tutarlı gelirlerin şeffaf biçimde meclise bildirilmesi beklenmektedir.

2023 yılında 3 milyar 366 milyon TL olan diğer gelirler, 2024 yılında yüzde 71 artışla 5 milyar 748 milyon TL’ye çıkmıştır. Bu kalemde faiz gelirleri 27,8 milyon TL’den 54,6 milyon TL’ye çıkmıştır. Merkezi idareden gelen pay ise 5 milyar 382 milyon TL olarak öngörülmüş, 5 milyar 611 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bu da "CHP’li belediyeler engelleniyor" söylemlerinin geçersiz olduğunu ortaya koymaktadır.

Belediye gelirlerinde özel gelirin oranı yüzde 21’de kalırken, merkezi idareye bağımlılık yüzde 79 olarak hesaplanmıştır.

2024 mali yılı itibarıyla kurumun:

Kısa vadeli borcu: 1 milyar 705 milyon TL

Uzun vadeli borcu: 903 milyon 320 bin TL

Toplam borcu: 2 milyar 608 milyon TL’dir.

Ancak bu tutara kamu borçları ve gecikme zamları dahil değildir. Belediyeye bağlı 8 şirketin toplam bilanço zararı 471 milyon 494 bin TL, toplam borçları ise 1 milyar 426 milyon 763 bin TL’dir. Böylece belediyemiz dahil toplam borç 4 milyar 35 milyon TL’yi bulmaktadır.

Taşınır kesin hesabı hazırlanış ve içerik açısından doğru bulunmakla birlikte, araç bakım-onarım ve yedek parça stok tutarı yüksektir. Yıl içinde bakım, onarım, yedek parça ve araç lastikleri için 493 milyon TL alım yapılmış; yılbaşı stok değeri ile birlikte toplam tutar 655 milyon TL’ye ulaşmıştır. Yıl sonu stok tutarı ise 178 milyon TL’dir. Belediyenin ihtiyaç halinde alım yapması gerekirken, tüccar gibi stoklu çalışması anlaşılabilir değildir. Bu konuda ciddi bir envanter çalışması yapılması kurumun faydasına olacaktır.

2025 yılında da 2023-2024 yıllarındaki gider artış oranlarında harcama yapılırsa, tıpkı 2024 yılında 2 milyar 600 milyon TL sermaye gideri planlayıp sadece 945 milyon TL’sini gerçekleştirebildiğiniz gibi, 2025 yılında planladığınız 2 milyar 986 milyon TL’lik yatırımların pek çoğunu yapamazsınız. Yüksek oranlı kısa vadeli borçlar ödenmeyi beklerken, borçlanmadan yatırım yapma şansınız yoktur.

Seçim bütçesi anlayışından vazgeçilmeli; cari transferler, mal ve hizmet alımları ile personel giderleri yeniden gözden geçirilmelidir.

Tasarruf genelgesinde belirtildiği gibi; kamu hizmetleri ve yatırım projeleri, bütçe sınırları içinde kalarak azami tasarruf anlayışıyla yürütülmeli, yıl ve takip eden yılların bütçelerinde ilave yük oluşturacak faaliyet genişlemelerinden kaçınılmalıdır.

Gelinen noktada, belediye gelirlerinin cari giderleri karşılamakta dahi yetersiz kaldığı anlaşılmaktadır. Sorun açıktır: Mevcut kaynaklar verimli ve etkin şekilde kullanılamamaktadır. Kaynaklar ne kadar artırılırsa artırılsın, mevcut durum sürdürülebilir değildir.

Bu gerekçelerle, kesin hesap ve taşınır hesabına red oyu vereceğimizi bildirir, saygılar sunarız.”