Eskişehir Büyükşehir Belediyesi 2026 Yılı ve İzleyen İki Yıl Bütçeleri Tasarına red gerekçesini açıklayan Eskişehir Büyükşehir Belediyesi AK Parti Grup Başkanvekili Ahmet Sivri şu ifadeleri kullandı;
"12 Kasım 2025 tarihli meclis kararı ile plan ve bütçe komisyonuna havale edilen plan ve bütçe komisyonunca görüşülecek çoğunluk oyu ile kabul edilen 2026 mali yılı bütçesi plan ve bütçe komisyonu raporuna karşı oy yazısı.
Belediye bütçesini, bir mali yıl içindeki gelir ve gider tahminlerini gösteren, gelirlerin toplanmasına ve harcamaların yapılmasına izin veren, meclisce mali yılbaşında uygulamaya konulmak üzere görüşülüp kabul edilen hukuki bir metin olarak tarif ediyoruz.
Bütçeler harcamaların nereye yapıldığını gösteren gider bütçesi, giderlerin kaynağını gösteren gelir bütçesi olmak üzere iki taraflıdır.
İyi bir bütçe sistemi ilkeleri, kapsayıcı, tutarlı, karşılaştırılabilir, gerçekçilik ve samimiliktir.
Kötü bir Yerel Yönetim Bütçe Sisteminin Özelliklerinden biri öngörülemezlik, diğeri yetersiz ve güvenilir olmayan veri bilgi sistemleri dir.
Gelir bütçe tahmininizi gerçekçi ve doğru bir şekilde yapmanız size hangi hizmetler için ne ölçüde kaynak ayıracağınız konusunda yardımcı olacak, gerçekleşme şansı yüksek olan gelir tahminine uygun gider bütçesi yapmanızı kolaylaştıracaktır.
Gerçeğe uygun olmayan gelir tahminleri ise gerçekleşme yüzdesi çok düşük olan başarısız bir bütçe hazırlanması sonucuna yol açacak ve yapacağınız hizmetlerin etkinliği azalacak stratejik planda taahhüt ettiğiniz hizmetlerin aksaması veya yapılamaması gibi bir durum ile karşı karşıya kalacaksınız.
24 Eylül 2024 tarihli ve 32672 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile idareler de performans esaslı program bütçe sistemine geçmiştir. İdarenin Yönetmelik hükümleri gereğini yerine getirdiği anlaşılarak bütçe çalışmalarında emeği geçen arkadaşlarımıza teşekkür ediyoruz.
Bütçeleme ile ilgili bu genel bilgilerden sonra meclis gündemimize sunulan 2026 mali yılı tahmini bütçesini bu bilgiler ışığında incelediğimizde:
Büyükşehir Belediyesi 2026 yılı bütçe kararnamesinde bütçe gideri ödenekler toplamı 13.835.000.000,00 TL olarak belirlendiği ve Performans esaslı bütçe sistemine göre ödenek dağılımının yapıldığı en yüksek ödeneğin, 3.947.370.000,00 TL ile Kent İçi Ulaşım’a, 3.439.144.000,00 TL yönetim ve destek programı’na, 1.649.609.000,00 TL program dışı giderler’e ayrıldığı yönetim destek proğramı ile proğram dışı giderlere ayrılan kaynağın yüksek tutulduğu yine sanat ve kültür ekonomisi için 494.163.000,00 TL kaynağın yüksek, Milli Kültür İçin ayrılan 37.983.000,00 TL kaynağın, kadının güçlenmesi için ayrılan 13.702.000,00 TL kaynağın, ailenin korunması ve güçlendirilmesi için ayrılan 5.600.000,00 TL kaynağın düşük tutulduğu kanaatindeyiz.
Bütçe Gider kalemleri incelediğimizde,
PERSONEL GİDERLERİ
2025 Yılı tahmini gideri 1.208.268.000,00 TL net ödeneği 1.252.718.000,00 tl, Ekim ayı sonu gerçekleşmesi 927.165.715,70 tl, 2026 yılı tahmini gider rakamının ise 1.405.619.000,00 TL olarak belirlendiği anlaşılmaktadır. Bu gider kaleminde dikkate değer konu Şirket Personeli Dahil Personel Giderlerinin Mevzuatta Belirlenen Sınırın Üzerinde Olmasının Sayıştay tarafından tespitidir. Aynı zamanda 696 sayılı KHK kapsamında Belediye Şirketlerinde istihdam edilmeye başlanan işçilere yönelik olarak Şirketlere ödenmesi gereken hakedişlerin, çoğu zaman SGK primi ve vergi tutarı kadar eksik ödendiği, eksik ödemeden kaynaklı olarak Şirketler tarafından SGK primi ve vergi tutarlarının ilgili kurumlara zamanında ödenemeyerek biriktiği, sonrasında biriken bu borçların yapılandırılarak, gecikme zammı ve faiz yüküne katlanıldığı Sayıştay tarafından tespiti dikkate değer görülmüştür.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARINA DEVLET PRİMİ GİDERLERİ
2025 Yılı tahmini gideri 136.917.000,00 TL net ödeneği 141.912.000,00 TL olarak belirlenmiş Ekim ayı itibariyle 92.886.975,07 TL gerçekleşmenin olduğu 2026 Yılı için 149.500.000,00 TL gider tahmininde bulunulduğu anlaşılmaktadır.
MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ
2025 yılı tahmini gideri 6.773.737.000,00 TL, net ödeneğinin 7.014.076.000,00 TL olduğu, Ekim ayı itibariyle 4.625.476.433,12 TL gerçekleştiği 2026 yılı için ise kurumca 6.844.199.000,00 TL gider tahmininde bulunulduğu anlaşılmaktadır.
Bu gider kalemi içinde yer alan mal ve hizmet alımları için 2024 yılı Sayıştay Raporu bizlere çok ciddi uyarılar vermektedir.
Toplu taşımada kullanılan otobüslere ilişkin yapılan bakım onarım çalışmalarında bazı otobüslere ilişkin yedek parçaların garanti durumlarının sorgulanmadan birden fazla kez değiştirildiği ve her biri için ayrı ayrı ödeme yapıldığı.
Otobüsler için temin edilen yedek parçaların, ambardaki mevcut stok durumu göz önünde bulundurulmadan, stokta hali hazırda kayıtlı olan parçaların tekrar neden satın alındığı.
Satın Alma Dairesi Başkanlığı dışındaki daire başkanlıklarınca yürütülen doğrudan temin alımlarına ilişkin piyasa fiyat araştırma formları incelendiğinde, fiyat araştırması yaptığı belirtilen personelin fiilen bu araştırmaları gerçekleştirmediği anlaşılmıştır.
Agrega mıcır alımı ile ilgili olarak Kantar fişleri ve sevk irsaliyelerinde yer alan bazı plakalı araçların Noterler Birliği kayıtlarında yer almadığı, - Kantar fişleri ile sevk irsaliyelerinde agrega malzemesi taşıdığı belirtilen araçlardan bazılarının binek araç, motosiklet ve traktör gibi agrega malzemesi taşıma amacıyla kullanılamayacak araçlar olduğu, - Kantar fişleri ile sevk irsaliyelerinde yer alan bazı plaka bilgilerinin hatalı yazıldığı ve malzemeleri teslim almakla görevli kontrol elemanlarının teslimat sırasında araç plakalarını kontrol etmediği, - Bazı araçların, kantar fişlerinde yazılan malzeme alım tarih ve saatinde, alım yapılan taş ocağından farklı lokasyonlarda olduğu, - Mükerrer kantar fişlerinin bulunduğu.
Makine İkmal Daire Başkanlığı’nın araç arıza servis kayıtları, araçların günlük yaptığı kilometre bilgileri ile otobüs tamir bakım onarım giderleri dosyaları karşılaştırıldığında, servise gönderilen arızalı otobüsler için piyasa araştırması ve doğrudan temin dosyası sürecinin, araç teslim alındıktan sonra başlatıldığı,
Bazı daire başkanlıklarında gerçekleştirilen alımlarda, ilgili mal veya hizmetin tesliminden sonra, muayene kabul komisyonunda görevli personelin fiilen mal veya hizmete ilişkin inceleme yapmadan muayene kabul tutanaklarını hazırlayıp imzaladığı.
Otobüs Kiralama İşinde Teknik Şartnamede Belirtilen Kriterlere Uygun Olmayan Otobüslerin İdareye Teslim Edilmesi ve İdare Tarafından Gerekli Yaptırımların Uygulanmaması.
Bütçe Emanetlerinin Ödenmesinde Mevzuatta Belirtilen Sıraya Uyulmadığı,
Mal ve Hizmet Alımlarında Yükleniciler Tarafından Faturaların Yasal Süresi İçinde Düzenlenmediği tespitleri yapılmıştır.
Doğrudan temin ve ihale eleştirilerine girmeden, Sayın Başkan ne kadar gerçekçi bütçe yaptık deseniz de kamu kaynaklarını harcama noktasındaki güvensizliğinizi bu tespitler ışığında örtemezsiniz. Ülkenin ekonomik şartlarını her fırsatta bahane ederek bu bulguları kamufle edemezsiniz.
Bu gider kalemi içinde yer alan 05 HİZMET ALIMLARI 2025 yılı tahmini gideri 4.520.926.000,00 TL olarak belirlendiği Ekim sonu itibariyle bunun 3.200.815.115,26 Tl sının gerçekleştiği 2026 yılında ise aynı gider kaleminin 5.095.912.000,00 Tl olarak tahmin edildiği anlaşılmaktdır.
FAİZ GİDERLERİ
2025 yılı tahmini gideri 132.500.000,00 TL, net bütçe ödeneğinin ise 258.500.000,00 TL olarak belirlendiği, Ekim ayı itibariyle 188.872.599,98 TL gerçekleşmenin olduğu 2026 yılı için 250.000.000,00 TL ödenek ayrıldığı anlaşılmaktadır.
CARİ TRANSFERLER
2025 yılı tahmini gideri 924.435.000,00 TL net bütçe ödeneğinin 927.736.000,00 TL olarak belirlendiği Ekim ayı itibariyle gerçekleşmenin 673.488.486,96 TL olduğu 2026 yılı için 558.673.000,00 TL ödenek ayrıldığı anlaşılmaktadır.
SERMAYE GİDERLERİ
2025 yılı tahmini giderinin 2.985.783.000,00 TL olarak belirlendiği net ödeneğinin 4.342.868.000,00 TL çıkarıldığı, Ekim ayı itibariyle gerçekleşmenin 707.798.299,84 TL olarak kaldığı, 2026 yılı ödeneğinin ise 2.700.000.000,00 TL olarak belirlendiği anlaşılmaktadır. Bu gider kalemi içinde 05 GAYRİMENKUL SERMAYE ÜRETİM GİDERLERİNİN 2025 yılında 1.780.458.000,00 TL olarak tahmin edildiği, Ekim ayı itibariyle 409.156.502,77 TL sının gerçekleştiği 2026 yılında ise 1.831.568.000,00 TL tahminde bulunulduğu anlaşılmaktadır. Gerek 2024 gerekse 2025 yılındaki yatırım ile ilgili tüm görüşlerimizde, gelirler Cari Giderleri ve şirket zararlarını ancak kapatıyor, bu haliyle belediye borçlanmadan yada taşınır satmadan yatırım yapamaz dememize , mal ve hizmet alımlarına dikkat çekmemize rağmen gelinen noktada 10 ay sonunda % 16 sermaye yatırımı gerçekleşmesi, tasarruf genelgelerinin değil beceriksizliğin eseridir diyoruz.
SERMAYE TRANSFERLERİ
2025 yılı tahmini giderinin 402.300.000,00 TL net ödeneğinin 341.300.000,00 TL olarak belirlendiği Ekim ayı itibariyle 200.000.000,00 TL gerçekleşmenin olduğu 2026 yılı için 669.189.000,00 TL ödenek ayrıldığı anlaşılmaktadır.Bu konuda söylenecek söz; ESKİ, Büyükşehir Belediyesini, Büyükşehir Belediyesi ise şirketlerini finanse etmektedir.
BORÇ VERME
2025 yılı net ödeneğinin 2.000.000,00 TL olduğu Ekim ayı itibariyle 2.000.000,00 tl gerçekleşme olduğu ve 2026 yılı ödeneğinin ise 2.500.000,00 TL olarak belirlendiği anlaşılmaktadır.
YEDEK ÖDENEKLER
2025 yılında net ödeneğinin 651.660.000,00 TL sı olduğu Ekim ayı itibariyle gerçekleşme olmadığı 2026 yılı ödeneğinin ise 1.255.320.000,00 TL olarak belirlendiği anlaşılmıştır.
Netice olarak 2025 yılında 13.508.000.000,00 TL olarak tahmin edilen giderlerin ek ödenek ile birlikte 14.932.770.000,00 TL sına çıktığı, Ekim ayı itibariyle bu ödeneğin 7.417.688.51,67 TL sının kullanıldığı, 2026 yılı için ise 13.835.000.000,00 TL Bütçe gider tahmininde bulunulduğu 2025 yılı net ödeneklere göre 2026 yılı tahmini bütçesinde azalmanın söz konusu olduğu anlaşılmaktadır. Çok yıllı gider bütçesinde ise 2027 yılında % 31 -2028 yılında % 10 luk artışın öngörülmesi çok yıllı gider bütçesinin yasak savmak adına yapıldığını ortaya koymaktadır.
Bütçe Gelirleri kalemlerinde; Büyükşehir Belediyesi 2026 yılı bütçe kararnamesinde 2025 yılında 13.187.900.000,00 tl olarak öngürülen bütçe gelirlerinin 2026 yılında % 4 artış ile 13.750.000.000,00TL olarak tahmin edildiği anlaşılmaktadır.
Bütçe Gelirleri kalemlerinde yer alan;
VERGİ GELİRLERİ
2025 yılında 50.321.000,00 Tl olarak tahmin edildiği, Ekim ayı itibariyle 50.090.207,48 TL gerçekleşmenin olduğu, 2026 yılında ise 79.612.000,00 TL vergi geliri tahmininde bulunulduğu anlaşılmaktadır.
2024 Sayıştay raporunda yer alan; Büyükşehir Belediyesinin yetki ve tasarrufu altındaki caddelere, Tepebaşı ve Odunpazarı Belediyeleri tarafından yetkisiz bir şekilde reklam panoları yerleştirdiği, ayrıca İdare'nin bu reklam panolarına ilişkin olarak ilçe belediyelerine karşı ecrimisil tahakkuk ve/veya tahsilat işlemleri yapmadığı, Tiyatro, opera, müzikal gösterimi gibi etkinliklere ait biletlerin online bilet satımı işinin ihale yapılmaksızın protokol ile bir firmaya verildiği, Bazı İlçe Belediyelerinin Göndermesi Gereken Çevre Temizlik Vergisi Payının Takibinin Yapılmadığı bulguları yer almaktadır
İdarenin vergi ve alacağını toplaması keyfiyet değil yasal bir zorunluluktur. Bu Konuda adımlar atılmasını önemle talep etmekteyiz.
TEŞEBBÜS VE MÜLKİYET GELİRLERİ
2025 yılında 1.205.621.000 ,00 TL olarak tahmin edilen gelirin, ekim ayı itibariyle 904.908.604,38 TL sının gerçekleştiği 2026 yılında ise 1.288.546.000,00 TL gelir tahmininde bulunulduğu anlaşılmaktadır.
ALINAN BAĞIŞ VE YARDIMLAR İLE ÖZEL GELİRLERİ
2025 yılında 22.000 ,00 TL olarak tahmim edildiği, ekim ayı itibariyle 1.191.836,19 TL olarak gerçekleştiği 2026 yılı için ise yine 22.000,00 TL olarak tahmin edildiği anlaşılmaktadır.
DİĞER GELİRLER
2025 yılnda 9.915.954.000,00 TL olarak tahmin edilen gelirin, Ekim ayı itibariyle 6.848.433.627,90 TL sının gerçekleştiği 2026 yılı için ise 11.381.823.000,00 TL Gelir tahmininde bulunulduğu anlaşılmaktadır.
Bu gelir kalemi içinde yer alan kişi ve kurumlardan alınan payların 2025 yılında 9.832.334.000,00 TL olarak tahmin edildiği Ekim ayı itibarİyle bunun % 68 inin 6.848.433.627,90 TL sının tahsil edildiği 2026 yılı için ise tahmini gelirin 11.202.709.000,00 TL olarak belirlendiği anlaşılmaktadır.
SERMAYE GELİRLERİ
2025 yılında 1.999.998.000,00 TL olarak tahmin edilen gelirin,Ekim ayı itibariyle 111.697.702,13 TL olarak gerçekleştiği, 2026 yılı için ise bu gelir kaleminin 999.997.000,00 TL olarak tahmin edildiği anlaşılmıştır. 2025 yılına ait bütçe görüşmelerimizde bu gelir kaleminin Gider bütçesini denklemek için şişirildiğini söylemiştik, konu ile ilgili olarak,Gelir bütçe tahmininizi gerçekçi ve doğru bir şekilde yapmanız size hangi hizmetler için ne ölçüde kaynak ayıracağınız konusunda yardımcı olacak, gerçekleşme şansı yüksek olan gelir tahminine uygun gider bütçesi yapmanızı kolaylaştıracaktır. cümlesini tekrar etmek istiyoruz. Çok yıllı gider bütçesinde 2027 de % 32 -2028 de % 10 gelir artışı öngörülmesini ise yasak savmak adına yapılan işlem olarak görüyoruz.
Finansmanın Ekonomik Sınıflandırması Tablosunda 13.835.000.000,00 TL Gidere karşılık 13.750.000.000,00 TL Gelir olduğu ve 85.000.000,00 TL net borçlanma kaynağı karşılık gösterilmek suretiyle, bütçede denklik sağlandığı anlaşılmıştır.
G cetvelinde gelecek yıllara yaygın yüklenmeleri kapsayan taahütler cetvelinde 8 adet toplam 1.706.557.000,00 TL tutarında taahhüdün bulunduğu anlaşılmaktadır.2025 yılında yıllara yaygın 2.985.783.000,00 TL tutarlı hangi proje tamamlandıki 2026 yılına sarkan 1.706.557.000,00 TL tutarlı projeler gerçekleşecek gerçekten merak etmekteyiz.
237 Sayılı Taşıt Kanununa Göre 2026 yılında satın alınacak taşıtları gösterir (T-1) CETVELİ’nde ise toplamda 52 adet aracın alınacağı beyan edilmiş 10 adet tramvay, 12 adet itfaiye söndürme aracı,8 adet otobüs ile 2 adet bisiklet alınacak olması tarafımızdan kayda değer görülmüştür.2025 yılında alınacak dediğiniz 121 aracı gerçekten aldınızmı merak etmekteyiz. 121 araçtan 6 sı bisiklet olmak üzere şuana kadar 18 aracın alındığını kayıtlardan ise 28 aracın çıkarıldığını anlamaktayız.
Bütçe içinde yer alan İdare Bütçe Teklifi Gerekçesi’nin 2026 yılı performans programı ile uym içinde olması ise memnuniyetle karşılanmıştır.
Büyükşehir Belediyesi 2026 yılı Gelir tarife artışları ile değerlendirmemize gelince; Tiyatro ve salon kirlamalarında % 30 atışın olduğu, özel mezar yer ücretlerinde % 67 lik artışın olduğu, Asri Mezarlığı (2) Kişilik Özel Aile Mezar Yeri Ücreti) 30.000 TL den 50.000,00 TL ye, Asri Mezarlığı (4) Kişilik Özel Aile Mezar Yeri Ücreti) 60.000 TL den 100.000,00 TL ye, Mezar İnşası Onarım ve Yetki Belgesinin 33.000,00 TL den 75.000,00 TL ye, Evlenme izin belgesi ücretinin 300,00 TL den 500,00 TL ye, Hafriyat toprağı depolama dolğu,atık deoplama ve bertaraf ücretlerinde %44 artışın olduğu anlaşılmaktadır.
Gündemi çok meşğul eden Yılmaz Büyükerşen Balmumu Heykeller Müzesi gibi eğitime vakfedilen müze gelirlerinin gelir kalem hesaplarının hangisinde takip edildiğinin ve dağıtım tablosunun yazılı olarak grubumuza verilmesini önemle arz ediyoruz.
Bütçelemede dikkat edilmesi gereken tutarlılık, gerçekçi ve samimiyet kurallarının bu bütçede var olduğuna inanmıyoruz.2025 yılı ve 2026 yılı tahmini bütçe rakamlarına bakınca yaptığınız bütçeyi öngörüsüz buluyor ve güvenilir olmayan bilgi ile yapılmış olduğunu düşünüyoruz. Gelirlerin fayda maliyet analizi yapılarak doğru kullanılması için acilen önlem alınması gerektiğini ve olmaz ise olmaz ortak mal alım komisyonu biriminin derhal kurulmasını talep ediyoruz.
Bu gerekçeler ile komisyon raporuna karşı oy vereceğimizi belirtir, karşı oy yazımızın plan ve bütçe komisyon çoğunluk raporuna eklenmek üzere yüce meclisin bilgisine saygı ile arz ederiz."
