Son yıllarda iş arama süreci, birçok gencin karşısına beklenenden daha ağır bir harcama yükü çıkarıyor. Kariyer sitelerinin üyelik ücretleri ve başvurularda öne çıkmak için yapılan ek ödemeler, bu süreci zorlaştırıyor. Dil sertifikası, dijital beceri ve alan eğitimi gibi talepler adayları ücretli kurslara yönlendiriyor. Bu kursların bedeli 2.000 TL’den başlayıp 20.000 TL’ye kadar çıkıyor. Böylece bir dönem yalnızca CV hazırlamakla sınırlı olan iş arayışı, artık başlı başına bir maliyet haline gelmiş durumda.

İş arayan biri için başlangıç seviyesinde harcanan tutar ortalama 20.000 TL’yi buluyor. Bu tutar, mülakat hazırlıkları ve ek belgelerle birlikte hızla artıyor. Taşınma, depozito ve kira gibi şehir değişikliği gerektiren durumlarda maliyet 50.000 TL’ye kadar yükseliyor. Bazı sektörlerde ehliyet, yabancı dil sınavı veya mesleki belge beklentileri olduğunda bu harcama 100.000 TL düzeyine çıkabiliyor. Online platformlarda daha görünür olmak için yapılan üyelik yükseltmeleri de bu yükün başka bir kısmını oluşturuyor.

Eğitimler iş arayanların en büyük masraf kalemi olarak öne çıkıyor. Dil ve bilişim odaklı özel eğitimler 20.000 TL’ye yaklaşırken, genel kurs ücretleri ortalama 2.000-10.000 TL aralığında seyrediyor. Bu süreci desteklemek için alınan profesyonel CV hizmetleri, kariyer koçluğu ve kişisel marka danışmanlıkları da ek bir sektör doğurmuş durumda. Şehir dışına yapılan mülakat yolculuklarında ulaşım ve konaklama masrafları 5.000 TL’yi aşabiliyor. Ayrıca bazı adayların işe başlamadan önce bilgisayar, kulaklık veya webcam gibi ekipman alması gerekebiliyor.

Görünmeyen masraflar da iş arama sürecini etkiliyor. Mülakatlar için alınan takım elbise ve kişisel bakım giderleri, özellikle büyükşehirlerdeki günlük ulaşım harcamalarıyla birleşince bütçeyi daha da zorluyor. Sosyal medyada gençlerin bu konuda yaptığı paylaşımlar dikkat çekiyor. Bir videoda genç bir kadın, “Sertifikalar aldım, yabancı dil kursuna gittim, CV danışmanına para verdim ama hala iş bulamadım” diyerek yaşadığı süreci anlatıyor. Benzer paylaşımlar X ve TikTok’ta da sıkça görülüyor.

Sürecin bu kadar büyümesi, kötü niyetli kişilerin dikkatini çekiyor. Sahte iş ilanları ve ücretli mülakat vaatleri giderek çoğalıyor. Bu ilanlarda ön ödeme isteyen veya kimlik bilgisi talep eden kişiler artmış durumda. Tüketici dernekleri ve güvenlik uzmanları, iş vaadiyle yaklaşan bu tür girişimlere karşı dikkatli olunması gerektiğini belirtiyor. Gençlerin özellikle dijital ortamda doğrulanmamış kaynaklara yönelmeden önce kontrol yapması gerektiği vurgulanıyor. Bu tablo, iş arama sürecinin artık yalnızca bir fırsat arayışı değil, aynı zamanda dikkat gerektiren bir mali yük haline geldiğini gösteriyor.