Anayasa Mahkemesi, kamuoyunda çakar olarak bilinen yetkisiz ışıklı ve sesli uyarı cihazlarının kullanımıyla ilgili önemli bir karara imza attı. Yüksek Mahkeme, çakar kullanımı nedeniyle uygulanan cezalarla ilgili düzenlemeyi inceleyerek, araç sahibine otomatik ceza kesilmesini öngören hükmü iptal etti. Karar, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Mahkeme kararında, ihlali gerçekleştiren sürücülere ceza uygulanabileceği ancak ihlalden haberi olmayan araç sahiplerinin otomatik şekilde sorumlu tutulamayacağı belirtildi. Böylece cezanın, fiili işleyen kişiyle sınırlı olması gerektiği vurgulandı.
BAŞVURU SULH CEZA HAKİMLİĞİNDEN
İnceleme süreci, Tokat 2’nci Sulh Ceza Hakimliği’nin başvurusu üzerine başlatıldı. Başvuruda, Karayolları Trafik Kanunu’nun 26’ncı maddesinde yer alan düzenlemeler ele alındı. Bu maddede, araçlarda bulunması gereken plaka, ışık, renk, sembol, şekil ve yazılar ile yetkisiz ışıklı ve sesli uyarı cihazlarının kullanımına ilişkin hükümler yer alıyordu.
Başvuruda, suçun şahsiliği ilkesine aykırılık iddiası öne sürüldü. Araç sahibinin, kendisinin işlemediği bir fiil nedeniyle cezalandırılamayacağı ve sorumluluğun sadece ihlali yapan kişiyle sınırlı olması gerektiği ifade edildi. Bu gerekçelerle maddenin ilgili kısmının Anayasa’ya aykırı olduğu savunuldu.
Anayasa Mahkemesi, yapılan itirazı değerlendirirken ceza hukukunun temel ilkelerini esas aldı. Kararda, bir kişiye ceza verilebilmesi için hukuka aykırı eylemin kanunda açık şekilde tanımlanması ve bu eylemin ilgili kişi tarafından işlendiğinin kanıtlanması gerektiği belirtildi.
YASA İPTAL EDİLDİ KARAR YAYIMLANDI
Yüksek Mahkeme, yalnızca araç sahibi olmanın ihlal için yeterli bir bağ oluşturmadığına dikkat çekti. Araç sahibi ile kural ihlali arasında doğrudan bir ilişki kurulamadığı ifade edildi. Bu nedenle düzenlemenin, Anayasa’nın hukuk devleti ilkesini düzenleyen 2’nci maddesine ve suç ve cezada şahsilik ilkesini içeren 38’inci maddesine aykırı olduğu sonucuna varıldı.
Bu gerekçelerle Karayolları Trafik Kanunu’nun ilgili hükmü iptal edildi. Karar, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yeni durumla birlikte, yetkisiz çakar kullanımı nedeniyle uygulanacak idari para cezalarında sorumluluğun kime ait olacağı daha net bir şekilde ayrılmış oldu. Karar, benzer trafik cezalarına ilişkin uygulamalarda da yol gösterici nitelik taşıyor.